کد مطلب:223675 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:198
جنگ مرو
در سالهای نخستین پادشاهی ناصرالدین شاه دولت روسیه درصدد برآمد كه دولت ایران را با خود بر ضد عثمانی متحد سازد. این نقشه ی جنگ بین المللی بود كه در سال 1270 اختلافات روس و عثمانی شدت كرد و مقدمات جنگ (كریمه) در اروپا فراهم شد.
ناصرالدین شاه كه شاهد تحمیلات معاهده ی تركمان چای بر ایران بود اتحاد با فرانسه و انگلیس را ترجیح بر همكاری با روسیه می داد و اساسا این نقشه بازیگری انگلیسی ها بود كه بصورت ظاهر در سال 1272 روابط ایران با انگلیس قطع شد.
ناصرالدین شاه، مرادمیرزا حسام السلطنه را والی و استاندار خراسان نموده و مأمور
[ صفحه 74]
حمله بهرات كرد این استاندار با آنكه انگلیسها بافاغنه اسلحه و مهمات و پول فراوان می دادند هرات را گرفت.
انگلیس ها بیمناك شدند زیرا فتح آنجا مقدمه ی تصرف افغانستان بود و همسایگی با هندوستان لذا رسما با ایران بجنگ پرداختند ولی چون برای فرستادن سپاهیان انگلیس كه هرگز بهیچ میدانی نفرستاده اند و قشون هندی بافغانستان برای مقابله با سپاه ایران مستلزم مخارج و خسارات گزاف بود لذا ناجوانمردانه ضربه ی دیگری زدند تا در این جنگ مغلوب نشوند و آن فرستادن ناوهای جنگی بخلیج فارس و حمله بجزایر خلیج و ایران بود و خارك را بدین وسیله تصرف كردند و بوشهر را بمباران نمودند و برای تصرف بندر محمره و خرمشهر حركت كردند و تا شهر اهواز پیش آمدند چون بوشهر بتصرف قوای انگلیس یعنی افراد هندی درآمد وارد مذاكره ی سیاسی برای صلح شدند تا بوساطت ناپلئون سوم امپراطور فرانسه در اواخر سال 1223 فرخ خان امین الملك سفیر ایران در پاریس با نماینده ی دولت انگلیسی معاهده ی صلح را امضاء كرد.
بموجب این معاهده ناصرالدین شاه استقلال افغانستان را كه تا آنروز جزو ایران بود برسمیت شناخت و مقرر شد كه هرگاه اختلافی بین ایران و افغانستان رخ دهد دولت انگلیس در فع آن بكوشد و از بروز جنگ بین دولتین جلوگیری كند.
البته این پیمان با سر نیزه انجام شد اگرچه بعضی ها از مورخین دولتی بتلقین انگلیسها نوشته اند امضاء این پیمان از بی لیاقتی زمامداران بوده ولی حق این است كه نظایر این بازیگری و ایجاد فتنه و جنگ بتحریك انگلیسها در تاریخ ایران و عصر حاضر زیاد بود و چاره نداشتند و علت نسبت بی لیاقتی و تحقیر قاجاریه بیشتر برای این بود كه شخص ناصرالدین شاه زیر بار زور نمی رفت تا آنجا كه مجبور و محصور شد.
در سال 1275 كه ناصرالدین شاه شش وزارتخانه «داخله - خارجه - مالیه - عدلیه - جنگ - علوم» تأسیس كرد میرزا آقاخان نوری صدراعظم شد و از وقایع مهم این دوره جنگ مرو بود.
چون ناحیه ی شمال خراسان تا بالای رود جیحون همیشه جزو ایران بود چنانچه در تاریخ نامی از دولت افغانستان نیست - پس از استیلای مغول مرو محل ترك و تركمن نشین شد و این طایفه ی ناراحت سنی و مهاجم صحرانشین وحشی و غارتگر همیشه مزاحم مردم ایران
[ صفحه 75]
می شدند و در حدود خراسان بغارت و یغما و سرقت و ناامنی می پرداختند بطوری كه دیگر آسایش و امنیت سلب شده بود.
ناصرالدین شاه در سال 1276 سپاه مهمی بجانب مرو فرستاد كه ریشه ی این فساد را بكنند ولی چون فرماندهان این قشون برخی از سرچشمه ی سیاست استعماری بهره مند بودند با اختلاف كلمه كه انداختند موفق نشدند و لذا دولت روس هم بطمع افتاد كه آن ناحیه را متصرف شود و در سال 1280 روسیه مرو را گرفت كه هنوز جزو بلوك آن دولت است. [1] .
و با بروز این جنگ و این سیاست هرات و بلخ و مرو در شمال و چندین جزیره در جنوب از دست ایران رفت.
امین میرهادی
10 خرداد 1334 مطابق
11 ذیقعده 1374
ناصرالدین شاه كه شاهد تحمیلات معاهده ی تركمان چای بر ایران بود اتحاد با فرانسه و انگلیس را ترجیح بر همكاری با روسیه می داد و اساسا این نقشه بازیگری انگلیسی ها بود كه بصورت ظاهر در سال 1272 روابط ایران با انگلیس قطع شد.
ناصرالدین شاه، مرادمیرزا حسام السلطنه را والی و استاندار خراسان نموده و مأمور
[ صفحه 74]
حمله بهرات كرد این استاندار با آنكه انگلیسها بافاغنه اسلحه و مهمات و پول فراوان می دادند هرات را گرفت.
انگلیس ها بیمناك شدند زیرا فتح آنجا مقدمه ی تصرف افغانستان بود و همسایگی با هندوستان لذا رسما با ایران بجنگ پرداختند ولی چون برای فرستادن سپاهیان انگلیس كه هرگز بهیچ میدانی نفرستاده اند و قشون هندی بافغانستان برای مقابله با سپاه ایران مستلزم مخارج و خسارات گزاف بود لذا ناجوانمردانه ضربه ی دیگری زدند تا در این جنگ مغلوب نشوند و آن فرستادن ناوهای جنگی بخلیج فارس و حمله بجزایر خلیج و ایران بود و خارك را بدین وسیله تصرف كردند و بوشهر را بمباران نمودند و برای تصرف بندر محمره و خرمشهر حركت كردند و تا شهر اهواز پیش آمدند چون بوشهر بتصرف قوای انگلیس یعنی افراد هندی درآمد وارد مذاكره ی سیاسی برای صلح شدند تا بوساطت ناپلئون سوم امپراطور فرانسه در اواخر سال 1223 فرخ خان امین الملك سفیر ایران در پاریس با نماینده ی دولت انگلیسی معاهده ی صلح را امضاء كرد.
بموجب این معاهده ناصرالدین شاه استقلال افغانستان را كه تا آنروز جزو ایران بود برسمیت شناخت و مقرر شد كه هرگاه اختلافی بین ایران و افغانستان رخ دهد دولت انگلیس در فع آن بكوشد و از بروز جنگ بین دولتین جلوگیری كند.
البته این پیمان با سر نیزه انجام شد اگرچه بعضی ها از مورخین دولتی بتلقین انگلیسها نوشته اند امضاء این پیمان از بی لیاقتی زمامداران بوده ولی حق این است كه نظایر این بازیگری و ایجاد فتنه و جنگ بتحریك انگلیسها در تاریخ ایران و عصر حاضر زیاد بود و چاره نداشتند و علت نسبت بی لیاقتی و تحقیر قاجاریه بیشتر برای این بود كه شخص ناصرالدین شاه زیر بار زور نمی رفت تا آنجا كه مجبور و محصور شد.
در سال 1275 كه ناصرالدین شاه شش وزارتخانه «داخله - خارجه - مالیه - عدلیه - جنگ - علوم» تأسیس كرد میرزا آقاخان نوری صدراعظم شد و از وقایع مهم این دوره جنگ مرو بود.
چون ناحیه ی شمال خراسان تا بالای رود جیحون همیشه جزو ایران بود چنانچه در تاریخ نامی از دولت افغانستان نیست - پس از استیلای مغول مرو محل ترك و تركمن نشین شد و این طایفه ی ناراحت سنی و مهاجم صحرانشین وحشی و غارتگر همیشه مزاحم مردم ایران
[ صفحه 75]
می شدند و در حدود خراسان بغارت و یغما و سرقت و ناامنی می پرداختند بطوری كه دیگر آسایش و امنیت سلب شده بود.
ناصرالدین شاه در سال 1276 سپاه مهمی بجانب مرو فرستاد كه ریشه ی این فساد را بكنند ولی چون فرماندهان این قشون برخی از سرچشمه ی سیاست استعماری بهره مند بودند با اختلاف كلمه كه انداختند موفق نشدند و لذا دولت روس هم بطمع افتاد كه آن ناحیه را متصرف شود و در سال 1280 روسیه مرو را گرفت كه هنوز جزو بلوك آن دولت است. [1] .
و با بروز این جنگ و این سیاست هرات و بلخ و مرو در شمال و چندین جزیره در جنوب از دست ایران رفت.
امین میرهادی
10 خرداد 1334 مطابق
11 ذیقعده 1374
[1] تاريخ دولتي ايران ص 156.